Khám phá mắm bò hóc – nét văn hóa ẩm thực độc đáo của đồng bào Khmer Nam Bộ

(DNTH) - Nhắc đến Trà Vinh nhiều người nhớ đến nét văn hóa ẩm thực độc đáo của đồng bào Khmer Nam Bộ, trong đó gây dấu ấn khó quên nhất với du khách chính là Mắm bò hóc. Mắm bò hóc là một trong những gia vị không thể thiếu trong ẩm thực Khmer Nam Bộ tại tỉnh Trà Vinh. Chính gia vị này tạo nên hương vị đặc trưng cho nhiều món ăn nổi tiếng như bún nước lèo, canh Xiêm-lo…

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh: ẩm thực dân tộc Khmer có hai góc độ nổi bật. Góc độ đầu tiên là tính mộc mạc, đơn thuần và gần gũi với cuộc sống của đồng bào làng quê phum sóc. Vì ở những vùng này, người dân thường tự tay bắt cá, tôm, tép ngoài đồng và chế biến với những các loại rau rừng như bình bát, rau ngót… Chẳng hạn như món canh Xiêm-lo (Sim-lo) – một món ăn đặc trưng của người Khmer được nấu từ những nguyên liệu dân dã, đậm hương vị đồng quê.

Góc độ thứ hai là sự bài bản trong cách chế biến các món ăn. Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh cho biết: những gia vị truyền thống của người Khmer Nam Bộ tại tỉnh Trà Vinh như mắm bò-hóc (prahok hay pro hoc) được đưa vào ẩm thực một cách bài bản đã tạo nên món ăn đặc trưng, làm say lòng du khách.

Anh Thạch Bồi nhấn mạnh ẩm thực đồng bào Khmer đa dạng và rất ngon. Anh lấy ví dụ một trong những món ăn nổi tiếng nhất của người Khmer ở Trà Vinh là bún nước lèo. Bất cứ ai, dù trong hay ngoài nước khi đến với Trà Vinh cũng phải tìm để thưởng thức món ăn này.

Ngoài bún nước lèo, người Khmer tại tỉnh Trà Vinh còn có món somlo m’chu – canh chua bò Khmer được nấu từ thịt bò cùng nghệ, sả, lá me, lá giang,… nhưng được biến tấu khi nấu với da bò, lỗ tai hay mõm bò, vừa tạo nên sự đa dạng, vừa giữ gìn ẩm thực truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ tại tỉnh Trà Vinh.

Ngoài ra, món canh chua Trà Vinh cũng đặc biệt hơn so với các tỉnh thành Tây Nam Bộ khi sử dụng mắm bò hóc để chế biến. Anh Thạch Bồi tiết lộ: hầu như nhà ai ở Trà Vinh cũng có hủ mắm bò hóc tự làm hoặc mua dự trữ vì người dân thường dùng loại mắm này để nêm nếm cho món canh chua lá me, trái me,… tạo nên hương vị đặc trưng không nơi nào có được. Do đó, anh Thạch Bồi tiết lộ những người Trà Vinh xa quê mỗi khi trở về đều tìm lại món canh chua nêm mắm bò hóc, một món ăn không thể nào quên.

Cũng theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh, mắm bò hóc thường được làm từ cá lóc hoặc cá rô, cá sặc, sau đó mang ủ trong một thời gian. Mắm bò hóc ủ càng lâu lại càng ngon.

Anh Thạch Bồi chia sẻ thêm: dù trong 13 tỉnh thành Đồng bằng sông Cửu Long có nhiều đồng bào dân tộc Khmer sinh sống nhưng mắm bò hóc của mỗi tỉnh thành lại khác nhau. Nếu như mắm bò hóc ở Sóc Trăng có vị hơi ngọt thì mắm bò hóc ở Trà Vinh lại vừa miệng nên khi nêm nước dùng của bún nước lèo thì phù hợp với nhiều người, kể cả khách du lịch từ phương xa.

Bên cạnh các món ăn từ mắm bò hóc thì bánh thốt nốt cũng là một trong những đặc sản nổi tiếng của tỉnh Trà Vinh. Trong đó, cây thốt nốt cũng là một biểu trưng trong văn hóa ẩm thực của người Khmer Nam Bộ. Tuy nhiên, số lượng cây thốt nốt ở Trà Vinh ít hơn so với An Giang, Kiên Giang. Tại Trà Vinh, cây thốt nốt tập trung ở hai địa điểm gồm ấp Ba Cụm, xã Ngọc Biên và ấp Xoài Lơ, xã An Quảng Hữu, huyện Trà Cú.

Theo Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Trà Vinh, cây thốt nốt có hai loại, một loại dùng để lấy thốt nốt chua và một loại thốt nốt ngọt dùng để làm đường. Từ đường thốt nốt, người dân có thể biến nhiều món ăn khác nhau như nêm nếm canh chua hay trộn cốm dẹp trong lễ hội Ok Om Bok vào tháng 10 âm lịch hàng năm. Đặc biệt, cốm dẹp trộn bằng đường thốt nốt mang một mùi thơm đặc biệt khó tả.

Dù số lượng cây thốt nốt ở Trà Vinh không nhiều so với các tỉnh khác nhưng người dân trong tỉnh vẫn sẵn lòng san sẻ cùng nhau, bên cạnh việc nhập đường thốt nốt từ tỉnh An Giang hay Kiên Giang.

Câu chuyện thú vị về ẩm thực Trà Vinh với món Mắm bò hóc – nét văn hóa ẩm thực độc đáo của đồng bào Khmer Nam Bộ được phát sóng trong chương trình Kính Đa Chiều, VTV9, Đài truyền hình Việt Nam.

MT